رتبه : (سطح مبتدی تا متوسط)
مبانی هنرهای تجسمی (نقطه)
هوالمصور
در آسمان علم عمل برترین پر است
در کشور وجود هنر بهترین غناست
سلام خدمت دوستان عکاس
در این بخش از مقالات، مبانی هنرهای تجسمی یا سواد بصری را با هم مرور خواهیم کرد. برای دوری از اطاله کلام مطالب به بخش های مختلف تقسیم شده است، بعد از یک مقدمه کوتاه به بخش اول که “نقطه” است می پردازیم.
خلق آثار هنرهای تجسمی و درک درست آن ها نیاز به یک شناخت اولیه از اصول و مبانی هنرهای تجسمی دارد. مبانی را می توان به الفبا و قواعد درک زبان و ابدع در هنرهای تجسمی و بصری تعبیر کرد، مانند سواد نوشتاری که نیاز به آموزش و شناخت حروف و قواعد ارتباطی دارد؛ تصویر نیز دارای الفبا و نیروهایست مستلزم شناخت و آموزش. آشنا شدن با مبانی هنرهای تجسمی در درک کردن جهان بصری مؤثر است.
به طور کلی می توان گفت همه هنرهایی که به صورت بصری ارائه یا دیده می شوند و با تصویر سر و کار دارند، اصول و مبانی مشترکی دارند که «مبانی هنرهای تجسمی» یا «مبانی هنرهای بصری» نامیده می شوند. بنابراین در مبانی هنرهای تجسمی الفبای تجسم یا تصویر کردن و همچنین درک آثار هنرهای تجسمی را تجربه خواهیم کرد.
تصویر به دو بخش اصلی عناصر بصری و روابط بین آنها تقسیم می شود.
- الفبا: نقطه، خط، سطح، حجم، بافت، نور، رنگ
- نیروها: تعادل، توازن، تقارن، تضاد، تناسب، ریتم، حرکت …
عناصر بصری (نقطه، خط، سطح، حجم، بافت) قابل اندازه گیری و محاسبه هستند؛ اما پدیده نور و رنگ چون مرتبا دستخوش تغییر و تحول است اندازه گیری آن به سهولت غیر ممکن و گاه بعید است.
نقطه:
نقطه از دیدگاه ریاضی، عنصری است که هیچ گونه بعدی ندارد؛ ابتدا و انتهای خط قرار دارد و از تقاطع دو خط بوجود می آید. بدین لحاظ ذهنی است و غیرقابل رؤیت؛ اما از دیدگاه هنرهای تجسمی، نقطه ساده ترین واحد تقلیل ناپذیر ارتباطات بصری و مبدا پیدایش فرم است.
عکس: سمیه سادات غلامی – نقطه در مبانی هنرهای تجسمی
نقطه نسبی است؛ شکل و اندازه آن، در موقعیت های مختلف تغییر می کند. ممکن است به هر شکل هندسی ظاهر بشود و یا اصلا شکل هندسی نداشته باشد.
عکس: زهره مولوی – نقطه در ترکیب بندی عکاسی
بنابراین محدوده ی فضا یا سطح که همان کادر است نقش تعیین کننده ای در تشخیص دادن نقطه تجسمی و معنا پیدا کردن آن دارد (نسبت آن به کادر حائز اهمیت است). در صورتی که اندازه لکه یا عنصر بصری نسبت به کادر به قدری کوچک باشد که به طور معمول نتوانیم جزئیات آن ها را به صورت سطح یا حجم تشخیص بدهیم، می توانیم به آن نقطه تجسمی یا بصری بگوییم.
نقطه میتواند مثبت و یا منفی باشد. از طریق نقاط مثبت یا منفی یا تضاد تاریکی و روشنی جلوه های بصری زیبا ایجاد میشود.
نقطه مثبت= کادری سفید که نقطه سیاه رنگی در آن وجود دارد
نقطه منفی= کادری سیاه رنگ که نقطه سفید در آن وجود دارد.
یک نقطه کوچک در خود انرژی ذخیره شده بسیاری دارد که چشم را به طرف خود جلب می کند و به عنوان آغاز یک تجربه بصری، در راه شناخت مبانی ارتباطات بصری به کار گرفته می شود؛ از این لحاظ برای نشان دادن عنصر تاکید مورد استفاده قرار می گیرد. مفاهیمی چون، تجمع و تفرق را نیز می توان توسط نقطه به مخاطب منتقل کرد.
بسته به این که نقطه بصری در کجای کادر قرار گرفته باشد، موقعیت های متفاوتی را به وجود می آورد. با توجه به محل قرار گیری، مفاهیم مختلفی را القا می کند. یک نقطه روابط محدود ساده ای با اطراف خود دارد و به همان نسبت توجه مخاطب را به خود جلب می کند. اما چنانچه نقاط بصری متعددی در یک کادر وجود داشته باشند، بر اساس روابطی که از نظر شکل، اندازه ، تیرگی ، روشنی ، رنگ ، بافت ، دوری و نزدیکی با یکدیگر دارند تأثیرات بصری متفاوتی به وجود خواهند آورد. گاهی ممکن است نقطه به عنوان کوچک ترین بخش تصویر تلقی شود. در این صورت در اثر تراکم نقطه های تیره، تیرگی حاصل می شود و در اثر پراکندگی آنها روشنی دیده می شود. با تکرار و تغییر اندازه نقطه در ترکیب های مختلف به مفاهیمی از تراکم، انبساط، ریتم و حرکت دست پیدا می کنیم.
انواع مفاهیم نقطه در کادر
1- نقطه در مرکز کادر= نقطه تعادل
2- نقطه در نیمه بالا کادر وسط= سبکی
3- نقطه در وسط نیمه پایین = سنگینی
4- نقطه در گوشه های بالا کادر= عدم تعادل
5- نقطه در گوشه های پایین = انزوا، گوشه نشینی و تنهایی
نقطه در تفکر غرب، موجودی موهم است. مضامین آن حذف شده و به صورت نیرویی به آن توجه می شود اما در تفکر شرق نقطه وحدت و هماهنگی ایجاد می کند، مرکزیت همیشه با نقطه است همان طور که در دایره حرکت بر اساس نقطه است. شمسه همان نقطه نورانی است.
صدای نقطه: صدای آن از نظر مفهومی سکوت است. نقطه را می توان پایان همه چیز دانست که در این صورت بار مفهومی منفی خواهد داشت ولی از طرفی همین نقطه پایانی می تواند آغازگر رابطه یا جمله یا مفهومی تازه باشد که در این صورت دارای معنای مثبت است.
اگر چه نقطه از نظر نمادین ساکت و بی صداست ولی از نظر بصری وقتی نقطه ای در یک کادر قرار می گیرد بخاطر جاذبه بصری زیاد سرو صدای بسیاری دارد؛ و برای خاموش کردن صدای آن تنها می توان عناصر بصری دیگر در کنارش قرار داد. از نظر عرفانی نقطه نشانگر زمان بی آغاز و بی پایان و ازلی و همچنین خداوند است.
مقالات (نقطه-خط-شکل) شما بسیار ارزشمند و بنیادین هستند که نه فقط در زمینه عکس که در کلیه هنرها کاربرد دارند. با تشکر از زحمات شما.
سپاس جناب دلیری
بله واقعا دانستن سواد بصری برای تمام هنرمندان هنرهای تجسمی واجب است.
بعضی از تصاویرتون واقعا زیباست
سلام و سپاس از شما
عکسها انتخاب شده از عکسهای خود دوستان عکاس است، زیر هر عکس نام عکاس قید شده.
چه جالب !به درد رشتم خورد «رشته گرافیک زیرمجموعه طراحی وبسته بندی»
سلام هنگامه خانم
خوشحالم براتون مفید بوده، مانا باشید
خیلی خوب بود.بهش نیاز داشتم.خیلییییییییییییییییییییییییییییی ممنون.
سلام آقا رضا
خوشحالم مورد استفاده بوده، موفق باشید
khob bood estefade kardan
سلام شیرین خانم
خوشحالم مورد استفاده شما بوده، پاینده باشید
salam
az zahamateton mamanonam amma ey kash file pdf in maghalehar o ham mizashtin ta beshe print azash tahayye kard .bazam mamanonam
لطفا عکسهای بیشتری در مورد تضاد خط و نقطه بگذارید
با سلام
منظورتون اینه که یک مقاله تصویری از خط و نقطه داشته باشیم ؟
فقط میتونم بگم که ازتون ممنونم و واستو آرزوی بهترینارو دارم
با سلام
خوشحالم مفید بوده
سپاس از لطفتون
ممنون
سپاس از شما
سلام خیلی به درد خور بود شاد باشید ایا بقیه مبحث مبانی رو ادامه میدید؟
با سلام
سپاس از دقت شما
بله ان شالله بزودی ادامه خواهم داد
مطلب بسیار عالی و ارزشمندی بود
از شما سپاس گزارم
سلام علی آقا
خوشحالم مفید بوده
موفق باشید
ممنون از حوصلتون 🙂 .
خانم غلامی مقالتون عالی بود (:
واقعا عالی درس میدید (:
سلام خانم غلامی بزرگوار مطالب مفید و ارزنده ای نوشتین خیلی استفاده کردم. سپاسگزارم
این نقاشی ها دارای سطح و نقطه و تقارن خط است؟
ببخشیدمی خواستم بپرسم عکس با موضوع تضاد نقطه چه طوری باید بگیریم
کودومشو واسع تشخیصع نقطیع بصری بکشم؟