خانه / آموزش عکاسی / مبانی هنرهای تجسمی حجم

مبانی هنرهای تجسمی حجم

رتبه : (سطح مبتدی تا متوسط)

مبانی هنرهای تجسمی ( حجم ) 

هوالمصور

« عکاسی آفرینش است، آفرینش به شکل نوعی تصویر بصری»

سلام به دوستان عزیز عکاس

با یک وقفه در ادامه مباحث گذشته در باب مرور مبانی هنرهای تجسمی یا سواد بصری به بخش چهارم یعنی حجم می پردازیم.

 عکاسی وسیله است برای ایجاد یک ارتباط بصری به زبان تصویر « زبانی که به انسان امکان می دهد که تجربه کند و تجربیاتش را در شکلی قابل مشاهده مستند سازد » عکاسی در کلی ترین تعریف، نوعی بازنمایی واقعیت است. واقعیتی پویا که در عینیت جهان مادی وجود دارد و برای تبدیل شدن به تصویری زیبا، نیازمند خلاقیتهای عکاس متفکر است.

arman khoshchehre
عکاس: آرمان خوش چهره

حجم:

حجم چهارمین عنصر بصری است که دارای سه بعد “طول و عرض و ارتفاع” است که به وسیله خط محدود شده است؛ حجم، سطحی است که در فضا حرکت نموده و از جهت سطح خود در عمق سترش یافته است. به عبارت دیگر، هر گاه به عنصر دو بعدی “سطح” ضخامت اضافه کنیم، به حجم بدل می شود.

سینا بابایی
عکاس: سینا بابایی

از تکرار نقطه خط بوجود می آید، از تکرار خطوط سطح، و از تکرار سطوح حجم بوجود می آید.

332_7728
عکاس: محمد کاظم علیخانی

همان طور که سه شکل دایره، مربع و مثلث به عنوان اشکال پایه برای سطح نام برده شدند. کره ، مکعب و هرم را نیز می توان به عنوان اجسام هندسی پایه نام برد. که احجام منشور، مخروط، مکعب مستطیل و استوانه از آنها منشعب می شوند. این نوع احجام به طور کاملاً منظم به ندرت در طبیعت دیده می شوند. اما به طور کلی همه حجم های طبیعت از ترکیب یا تغییر شکل این سه حجم پایه و هندسی به وجود می آیند.

1231_6761
عکاس: مهسا رزمی

نقش نور در بازنمایی حجم و خصوصیات آن قابل تامل است. توجه به میزان تیرگی و روشنی برجستگی ها و فرورفتگی ها و ایجاد سایه هایی که در اثر تابش نور شکل می گیرد قابل اهمیت است. در عکاسی نیز بوسیله نور می توان سوژه را تخت و یا حجمی نشان داد.

omid vali beygi
عکاس: امید ولی بیگی
meysam taheri1
عکاس: میثم طاهری

ویژگی های مختلف عنصر سه بعدی حجم:

  • حجم ممکن است جسمی سخت و محکم باشد.
esfandiyari
عکاس: رسول اسفندیاری
  •  
  • ممکن است به حالت گاز و بخار خود را نشان دهد.
rezapasand
عکاس: رحیم رضاپسند
  • حجم ممکن است به صورت مایع باشد
naderpoor
عکاس: مصطفی نادرپور
naderpoor1
عکاسک مصطفی نادرپور
  •  و یا به شکل حجمی شفاف “ترانسپران” باشد.
mahsa razmi
عکاس: مهسا رزمی
  • حجم می تواند تو خالی “حجم منفی” یا توپر “حجم مثبت” باشد.
salar lotfi
عکاس: سالار لطفی

به همین نسبت درون یا بیرون آن اهمیت پیدا می کند. معمولاً فضایی را که حجم اشغال می کند مثبت می گویند و فضای پیرامون آن یا ما بین دو حجم و یا حفره میان یک حجم توخالی را فضای منفی و گاه حجم منفی می نامند مثل فضای داخل یک معماری

ahmadreza karimi1
عکاس: احمد رضا کریمی
  • حجم ممکن است مجازی باشد؛ قابل لمس نباشد و فقط جنبه بصری داشته باشد؛ ممکن است از چرخش و حرکت سریع یک سری نقطه، خط یا سطح بوجود بیاید مانند حرکت سریع یک میله در فضا
401_3898
عکاس: مجید روئین فرد
1409_8170
عکاس: سمیه خورشیدی
  • گاهی حجم، استوار و پایدار بر زمین قرار گرفته، و گاهی نیز به صورت حجمی شناور و معلق در فضا قرار دارد. به طور کلی، ایجاد بعد سوم در هنرهای بصری دو بعدی، در اثر نوعی خطای چشم، به این معنی که در کلیه تصاویر دو بعدی مانند تصویر نقاشی، طراحی، عکاسی و غیره، عمق و بعد سوم، با استفاده از فن پرسپکتیو، که نوعی خطای چشم به شمار می رود و نیز کاربرد نور و سایه، ایجاد می شود. اما ارائه بعد سوم، در هنرهای بصری سه بعدی مانند مجسمه سازی، معماری، طراحی صنعتی و آثار نقاشی سه بعدی، واقعیتی قابل لمس است.
morvaridi1
عکاس: امین مرواریدی
mahsa razmi 1
عکاس: مهسا رزمی

فضا

مفهوم فضا در هنرهای تجسمی با عناصر بصری معنا پیدا می کند. به صورت درکی از مکان، زمان و اشیاء ؛ از این رو بلافاصله بعد از بررسی عناصر اولیه “نقط، خط، سطح، حجم” به مفهوم فضا در هنرهای تجسمی مخصوصا عکاسی می پردازیم.

با وجود عناصر بصری و روابط میان آنهاست که می توان از فضای مثبت، فضای منفی، فضای پر و فضای خالی سخن گفت. بنابراین وقتی از فضای یک اثر سخن به میان می آید، تأثیرات کلی اثر در همه ابعاد مادی و محتوایی آن مورد نظر می باشد.

1015_5629
عکاس: مهدی کامران

فضاسازی در آثار هنرمندان تجسمی میتواند انواع مختلفی داشته باشد مانند: فضای سه بعد نما (واقع گرا)، فضای دو بعد نما (غیرواقع گرا)، فضای همزمان (تلفیقی) و فضای وهمی.

377_7022
عکاس: آرمان خوش چهره

زمانی که سطح دو بعدی در عمق حرکت کند به عنصر حجم میرسیم و معنایی از فضا در عکاسی، همانطور که قبلا اشاره شده با خطای چشم (پرسپکتیو) دریافتی از عمق و دوری و نزدیکی القا میشود. ممکن است بدون آنکه قصد واقع نمایی از طبیعت در میان باشد، هنرمند به ایجاد فضا و عمق تجسمی بپردازد. همانند آنچه در آثار انتزاعی و آبستره صورت می گیرد.

932_8332
عکاس: علی جعفری

عکاس و هنرمند تجسمی میتواند از اشکال و عناصر واقعی ترکیبی وهمی و غیر واقعی ایجاد کند. این شیوه از فضاسازی در آثار هنرمندان رمانتیک، نمادگرا و سورئالیست بسیار دیده می شود. نمایش این فضاها که جنبه ای خیالی و ذهنی دارد اگر چه توسط قوه خیال قابل تجسم است اما در واقعیت و به طور طبیعی نمی تواند اتفاق بیفتد یا وجود داشته باشد.

1048_7355
عکاس: شهرام نجفی
meysam taheri
عکاس: میثم طاهری

فضا ذات معماری را تشکیل می دهد، از این جهت در معماری ملموس و عینی، با خصوصیات فیزیکی است اما در عکاسی قراردادی است بدون قابلیت فیزیکی، اما فضا در عکاسی دارای خصوصیاتی است که در فضای عینی و ملموس وجود ندارد. عکاس با انتخاب کادر، تکنیک مورد استفاده و در نهایت ادیت، میتواند فضای ذهنی خود را بسازد، اشیاء را تفکیک کند و به بخش کوچکی از واقعیت اهمیت و وحدت بخشد و با تقسیم فضا، آن را تجزیه و دوباره بازسازی کند. می تواند فواصل را از میان بردارد و اشیاء را بزرگ یا کوچک کند. بنابراین فضا در تصویر چیزی یکدست و منسجم نیست، بلکه بیشتر به ماده ای سیال شباهت دارد که برگرفته از ذهن عکاس است.

somaye razi
عکاس: سمیه رضی

عکاس واقعیتی را که در ذهن می پروراند به مخاطب خود نشان میدهد، واقعیتی که گاه در طبیعت به صورت مخفی وجود داشته و یا خنثی بوده به طوری که دیگران به آن توجهی نکرده اند، تصاویر از لایه واقعیت به جریان خلاق ذهن عکاس رفته و بعد از خلق شدن مخاطب آن را از دریچه نگاه هنرمند میبیند. مخاطب با دیدن عکس و راهنمایی عناصر بصری به درون مایه آن میرسد و به درکی از معنا و مفهوم اثر میرسد.

813_4633
عکاس: رضا زنگنه

هر چه عکاس اجزا و عناصر بصری را بهتر بشناسد و روابط داخل کادر و روابط بین اجزا را خوب بداند، با استفاده از آنها و تغییر مکان دوربین و جا به جایی آنها در عرصه فضاسازی موفق تر خواهد بود و مخاطب را بهتر با مفاهیم ذهنی خود همراه میکند. عناصر ساختاری مانند: حرکت، ریتم، تضاد، تناسب، وسعت سطح، توازن و تعادل و … تا وقتی آنها را به یک واقعیت غیر قابل اجتناب یعنی فضا مرتبط نسازیم، مفاهیمی گنگ و نارسا خواهند بود.

1048_8219
عکاس: شهرام نجفی

فضای منفی چیست؟

به زبان ساده به فضای اطراف سوژه اصلی، فضای منفی گفته می شود. سوژه اصلی خود به عنوان “فضای مثبت” شناخته می شود. فضای منفی در عکس عامل مهمی در ترکیب بندی خوب است و نگاه بیننده را به سمت سوژه اصلی هدایت می کند. گاهی از آن با عنوان فضای سپید نیز یاد می شود، فضای منفی درست می تواند یک عکس معمولی را به عکسی فوق العاده تبدیل کند. فرق یک عکاس حرفه ای و تازه کار در استفاده به جا و مناسب فضای منفی معلوم میشود.

حمید موذنی
عکاس: حمید موذنی
فرشاد سرخی
عکاس: فرشاد سرخی

 فضای منفی، سوژه اصلی را تعریف می کند و بر آن تاکید دارد. این فضا جایی برای «نفس کشیدن» فراهم می کند، به چشم مجالی برای  استراحت می دهد و از ایجاد آشفتگی در عکس جلوگیری می کند. همه این ها به یک ترکیب بندی بهتر کمک می‌کند.

SONY DSC
عکاس: سعید سرلک
67_860
عکاس: سمیه سادات غلامی
1015_4946
عکاس: مهدی کامران

فضای منفی زمانی که به درستی استفاده شود، توازن و تعادلی طبیعی در برابر فضای مثبت ایجاد می کند. در استفاده از فضاهای خالی دست و دل باز باشید و فکر نکنید که حتما باید سوژه را دقیقا از یک گوشه تا گوشه دیگر قاب جا دهید.

arman nabipoor
عکاس: سید آرمان نبی پور
1041_7659
عکاس: ناصر گل نظری

به طور معمول عادت داریم در یک قاب تصویر تنها بر روی سوژه اصلی تمرکز کنیم؛ کمی زمان می برد تا در استفاده از بک گراند مناسب با وسعت سطح مناسب مهارت پیدا کنیم، استفاده از فضای منفی در کنار فضای مثبت، به تاثیرگذاری عکس می افزاید.

1472_7940
عکاس: سمیه رضی
67_1711
عکاس: سمیه سادات غلامی
سرخی ف
عکاس: فرشاد سرخی
زنگنه
عکاس: رضا زنگنه

پایان بخش چهارم – مبانی هنرهای تجسمی (حجم)

4.4/5 - (8 امتیاز)

همچنین ببینید

مبانی هنرهای تجسمی (شکل)

رتبه : (سطح مبتدی تا متوسط) اسپانسر این مقاله: فروشگاه پوشاک سایز بزرگ کلیک کنید …

3 دیدگاه

  1. مهرداد بطحایی

    بسیار عالی و آموزنده
    سربلند باشید

  2. آخی دو تا عکس از خودتون هم بود. خسته نباشید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سوال ضد اسپم * Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.